U Bosni i Hercegovini više od 90.000 penzionera ima pravo na invalidsku penziju, a uslovi za ostvarivanje ovog prava zavise od toga u kojem je entitetu osiguranik bio zaposlen. Kada je riječ o Federaciji BiH, Zakonom o penzijskom i invalidskom osiguranju propisani su uslovi za ostvarivanje prava na invalidsku penziju. Prema tim uslovima, osiguranik kod kojeg je utvrđena I kategorija invalidnosti stiče pravo na invalidsku penziju ako je invalidnost prouzrokovana povredom na radu ili profesionalnim oboljenjem, bez obzira na dužinu penzijskog staža.
Također, isto pravo ima i ako je invalidnost prouzrokovana povredom van rada ili bolešću, pod uslovom da je prije nastanka invalidnosti imao navršen penzijski staž koji pokriva najmanje jednu trećinu perioda od navršene 20. godine života do trenutka nastanka invalidnosti, računajući radni vijek po punim godinama. Prema pomenutom Zakonu o PIO Federacije BiH, osiguranik kod kojeg je utvrđena I kategorija invalidnosti do navršene 30. godine života, stiče pravo na invalidsku penziju ako je invalidnost nastupila zbog povrede van rada ili bolesti, pod uslovom da je do tada imao najmanje jednu trećinu radnog vijeka pokrivenu penzijskim stažom, ali ne manje od jedne godine staža osiguranja.
Što se tiče računanja radnog vijeka, prema Zakonu o PIO FBiH, osiguraniku koji je bio na redovnom školovanju i time stekao višu ili visoku stručnu spremu, radni vijek se računa od 22. godine života ako je stekao višu stručnu spremu, odnosno od 25. godine ako je stekao visoku stručnu spremu. Dakle, da bi mogao ostvariti pravo na invalidsku penziju, osiguranik sa srednjom stručnom spremom koji je navršio 56 godina života na dan utvrđivanja I kategorije invalidnosti, mora imati najmanje 12 godina penzijskog staža.
Visina invalidske penzije određuje se na isti način kao i starosna penzija, a osiguraniku kod kojeg je invalidnost nastupila usljed povrede na radu ili profesionalne bolesti, penzija se računa kao da ima 40 godina staža.
Kada je riječ o osiguranicima u Republici Srpskoj, u ovom entitetu BiH, prema važećem zakonu, pravo na invalidsku penziju osiguranik može ostvariti na osnovu gubitka radne sposobnosti, koju utvrđuje vještački organ Zavoda za PIO Republike Srpske. Ovo pravo se može ostvariti ako je invalidnost prouzrokovana povredom van rada ili bolešću nastalom prije ispunjenja uslova za starosnu penziju, pod uslovom da osiguranik ima pet godina staža osiguranja ili deset godina penzijskog staža.
Osiguranik u ovom entitetu ima pravo na invalidsku penziju i nakon navršenih 58 godina života ako mu se utvrdi smanjena radna sposobnost, uz pravo na prekvalifikaciju ili dokvalifikaciju, pod uslovom da ima najmanje pet godina staža osiguranja ili deset godina penzijskog staža.
Također, osiguranik kod kojeg je gubitak radne sposobnosti prouzrokovan povredom na radu ili profesionalnim oboljenjem ima pravo na invalidsku penziju bez obzira na dužinu penzijskog staža. Osiguranik mlađi od 35 godina ima pravo na invalidsku penziju ako ima najmanje dvije godine staža osiguranja.
Iznos invalidske penzije utvrđuje se na isti način kao i iznos starosne penzije – u zavisnosti od dužine penzijskog staža, visine plaće i osnovice osiguranja na koju su plaćeni doprinosi za penzijsko i invalidsko osiguranje.
Izvor vijesti: haber.ba
